In het onderzoek dat Biodiversity in Business deed naar de financierbaarheid van landbouwgrond, in relatie tot de landbouwtransitie kwamen we tot een verrassend inzicht. Dat we graag met u delen. Dit gaat over de relatie tussen schaalvergroting, de grondprijs en het verlies van biodiversiteit.
Grond is één van de belangrijkste productie factoren van een agrarisch bedrijf. Daar kan een boer aardappels op telen, koeien laten grazen of voer op verbouwen voor de dieren die de boer heeft. Veel landbouwgrond wordt ook gebruikt voor niet voedsel–teelten, zoals bomen – en bloementeelt of de productie van graszoden. Hoe hoger de opbrengsten van de teelten, hoe meer een boer voor de grond kan betalen, dus hoe hoger de grondprijs.
Het andere mechanisme dat de grondprijs opdrijft is schaalvergroting. Bedrijven die schaalvergroting nastreven kopen immers veel grond op (en daarmee wordt de vraag naar grond groter). Daarbij komt dat melkveehouders of akkerbouwers met de extra grond die zij onder hun bedrijf leggen, makkelijker meer extra inkomsten kunnen verdienen dan de kleinere agrariërs. Hiermee wordt dus de financiële afstand tussen de boeren die schaalvergroting nastreven en de boeren kleinere bedrijven hebben steeds groter. De beschikbare landbouwgrond wordt alsmaar duurder en daarmee steeds meer ingezet voor schaalvergroting en de kleinere bedrijven raken in de verdrukking.
Schaalvergroting zorgt niet alleen voor stijgende grondprijzen, maar ook voor landschaps- en biodiversiteitsverlies, blijkt uit onderzoek van het (Planbureau voor de Leefomgeving, 2016). Het zijn voornamelijk deze bedrijven die bijdragen aan een eenduidiger landschap en aan minder diversiteit in het agrarisch gebied. Meer landbouwgrond wordt immers op dezelfde wijze gebruikt, wat leidt tot minder variatie in gebruik met een eenvormiger landschap en biodiversiteitsverlies tot gevolg. “De schaal en intensiteit van de landbouw blijken de belangrijkste veroorzakers van de achteruitgang van natuurlijke ecosystemen in het agrarisch gebied” (Planbureau voor de Leefomgeving, 2016)
Verbinden we bovenstaande conclusies met elkaar dan betekent dat, dat schaalvergroting in de landbouw leidt tot direct landschaps- en biodiversiteitsverlies, maar ook leidt tot hogere grondprijzen en daarmee tot het verlies van de kleinere agrarische bedrijven die juist voor die diversiteit zorgen. Een dubbelverlies kunnen we dus stellen.
Het wordt tijd om onszelf als Nederland uit deze ongewenste verlieslijdende situatie bevrijden. Dat betekent dat we als Nederland moeten inzetten op de productie van landschap en biodiversiteit. Ondernemers die dit kunnen zijn bijvoorbeeld grondgebonden melkveehouders. Zij kunnen op hun grond natuurwaarden creëren, kringlopen sluiten en in blijvend grasland bijvoorbeeld CO2 op slaan.
En dan …. volgt de beslissing dat we als Nederland de ondernemers die dit produceren hier ook economisch voor waarderen. Maar wie gaat de agrariërs die op deze manier werken en nu niet betaald worden voor dergelijke maatschappelijke diensten betalen? Moet dit uit publieke budgetten komen of worden de producten die zij produceren duurder en gaat de consument hiervoor betalen? Laten we niet naar elkaar blijven wijzen of op elkaar blijven wachten, maar dit financiële vraagstuk beschouwen als een overgang naar een nieuwe economie. Dus dat betekent: gezamenlijk (publiek-privaat) de verantwoordelijkheid oppakken en risico’s en kansen delen.
Biodiversity in Business werkt aan transitie-instrumenten om deze gedeelde verantwoordelijkheid te organiseren zodat ondernemers die werkelijke waarde creëren ook een volhoudbaar verdienmodel kunnen ontwikkelen.
Mocht u willen reageren op bovenstaand artikel, neem contact met ons op.
